Η επανάσταση του Εφιάλτη και η εγκαθίδρυση της δημοκρατίας (Μέρος Α')
Η νέα πραγματικότητα που δημιουργήθηκε μετά τους περσικούς πολέμους δεν χωρούσε στα ξεπερασμένα πολιτικά σχήματα του παρελθόντος. Με τη δημιουργία του στόλου και την ανάδειξη της Αθήνας σε πρώτη ναυτική δύναμη στον τότε γνωστό κόσμο άλλαξε ριζικά η οικονομική και κοινωνική της συγκρότηση.
Ο νέος αυτός προσανατολισμός της οικονομίας έβγαινε έξω από τα πλαίσια του δουλοκτητικού συστήματος που εκπροσωπούσαν οι γαιοκτήμονες ευγενείς, και το καθεστώς του Αρείου Πάγου βρισκόταν σε κατάφωρη αντίθεση με τις απαιτήσεις της κοινωνίας. Η ναυπήγηση και η επάνδρωση των εμπορικών και πολεμικών πλοίων έδινε δουλειά σε χιλιάδες χειρώνακτες Αθηναίους και μικρούς καλλιεργητές που τα χωράφια τους δεν επαρκούσαν για τις ανάγκες των οικογενειών τους. Η μεγάλη σημασία που είχε ο στόλος για την άμυνα της χώρας και την κυριαρχία στη θάλασσα, καθώς και η μεγάλη οικονομική πρόοδος που σημειώθηκε χάρη σ' αυτόν έδωσαν στον ναυτικό λαό της Αθήνας ένα αίσθημα υπεροχής.
Τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, κυρίως αυτά που αποζούσαν από τη θάλασσα, καθώς και τα μεσαία στρώματα που ασχολούνταν με το εμπόριο και τη ναυτιλία, όταν συνειδητοποίησαν τη δύναμη που τους έδινε ο στόλος, άρχισαν να κινούνται για την κατάλυση του καθεστώτος των γαιοκτημόνων ευγενών.
Το κίνημά τους απέβλεπε στη ριζική αλλαγή του καθεστώτος και όχι απλώς στην αφαίρεση της διοίκησης από τον Άρειο Πάγο και την επαναφορά του πολιτεύματος του Κλεισθένη.
Απαιτούσαν την κατάργηση των κοινωνικών διακρίσεων σε ευγενείς και λαό και την πλήρη εξίσωση όλων των πολιτών.
Έτσι άρχισε ένα λαϊκό κίνημα για την ανατροπή του καθεστώτος των γαιοκτημόνων ευγενών και την εγκαθίδρυση της εξουσίας του λαού. Ηγέτης του επαναστατικού αυτού κινήματος έγινε ο Εφιάλτης, ο γιος του Σοφωνίδου, με πιθανό συνεργάτη τον Αρχέστρατο, στον οποίο η ιστορία δεν κάνει καμιά αναφορά.
Αυξανομένου του πλήθους, λέει ο Αριστοτέλης, έγινε ηγέτης του λαού ο Εφιάλτης, ο γιος του Σοφωνίδου, ο οποίος εθεωρείτο πατριώτης αδιάφθορος, και επιτέθηκε στη Βουλή του Αρείου Πάγου.
Όταν το λαϊκό κίνημα απόκτησε δύναμη (αυξανομένου του πλήθους), ο Εφιάλτης χρησιμοποίησε τα δικαστήρια της Ηλιαίας που είχε θεσπίσει ο Σόλων, και οδηγούσε σ’ αυτά τον ένα μετά τον άλλο τους Αρεοπαγίτες με την κατηγορία της κακοδιοίκησης. Κατά πρώτον εξόντωσε πολλούς από τους Αρεοπαγίτες, κινώντας εναντίον τους δίκες σχετικές με τη διοίκησή τους.
Ο Εφιάλτης έγινε ο φόβος και ο τρόμος των Αρεοπαγιτών και όλων εκείνων που αδικούσαν τον λαό, γιατί έτρεμαν στη σκέψη ότι αργά ή γρήγορα θα πλήρωναν για τις αδικίες τους. Ζούσαν συνεχώς μ’ αυτήν την αγωνία, που τους έκανε να μη μπορούν να κοιμηθούν, γιατί μόλις τους έπαιρνε ο ύπνος, έβλεπαν τον Εφιάλτη να τους καταδιώκει για να τους τιμωρήσει.
Έτσι επικράτησε μέχρι σήμερα να λέγεται «εφιάλτης» κάθε τρομακτικό όνειρο και κάθε τι που καταπιέζει την ψυχή και προκαλεί αγωνία. Ποιος ήταν ο Εφιάλτης, ο φοβερός αυτός λαϊκός ηγέτης, που, κατά τον Πλούταρχο, ενέπνεε φόβο στους ολιγαρχικούς και ήταν άκαμπτος στην απαίτηση ευθυνών και στην καταδίωξη εκείνων που αδικούσαν τον λαό;
Η επίσημη ιστορία, από φόβο μήπως τον αδικήσει, προτίμησε να τον αποσιωπήσει. Έτσι ο μεγάλος αυτός επαναστάτης δεν είναι γνωστός παρά μόνο στους ειδικούς της ιστορίας, ενώ ο συνώνυμός του Εφιάλτης, ο Τραχίνιος, ο προδότης των Θερμοπυλών, είναι γνωστός στους πάντες.